1950’li yılların sonlarında Demokrat Parti iktidarı, siyasal gücünü korumak için toplumu ikiye bölen bir hamle yaptı: Vatan Cephesi. Adnan Menderes’in 1958 yılında Manisa’da yaptığı konuşma, bu cepheyi yalnızca bir siyasi tercih değil, bir sadakat testi haline getirdi. Konuşmasında, “Vatan Cephesi’ne katılmayanlar vatan hainidir” diyerek halkı baskı altına aldı.

O günlerde devlet radyoları her gün yeni katılımcı isimlerini yayınlıyor, yurttaşlar mahalle mahalle fişleniyordu. Toplum bir anda “vatansever” ve “hain” şeklinde ayrıştırıldı. Bu baskıcı uygulamaların dışında kalmak isteyenler ise ya damgalandı ya da cezalandırıldı.

İşte bu karanlık tabloya karşı çıkanlardan biri de halk ozanı Âşık Veysel’di. Sivas Valisi tarafından Vatan Cephesi’ne katılması yönünde baskı gören Veysel, bu baskıyı kabul etmedi. Cezası ağırdı: Evi dışına çıkması yasaklandı, seyahati engellendi. Ancak Veysel susmadı. Kalemini, sazını ve sesini bu siyasi kutuplaşmanın karşısına dikti.

Vatan Cephesi’ne karşı yazdığı “Demokrasinin Budur Rejimi” adlı şiir, o günlerin en yalın ve etkili direnişlerinden biri oldu. Veysel bu şiirinde, devletin malı olan radyonun tarafsızlığını yitirmesinden, yargının bağımsızlığına yapılan müdahaleye, cephenin halk iradesine zarar veren niteliğine kadar pek çok noktaya eleştirel bir bakış sundu. “Menderes yok, memleket var bu yolda” dizesi, kişilere değil ilkelere bağlı bir vatanseverliğin altını çizdi.

Bugün hâlâ aynı sorular güncelliğini koruyor:
Devlet, vatandaşı ayrıştırmak için mi var, birleştirmek için mi?
Basın ve yayın kimin sesi olmalı?
Halk sanatçısı, düzenin maşası mı olmalı, vicdanın sesi mi?

Geçmişin ışığında bugünleri sorgulamak, aynı hataların yeniden üretilmesini engellemek adına büyük önem taşıyor. Âşık Veysel’in örnek duruşu, politik baskı karşısında sanatın ve vicdanın nasıl bir siper olabileceğini gösteriyor. O nedenle bu topraklarda söz hâlâ geçerli:

“Demokrasi, milletin iradesidir; susmak değil, konuşmaktır.”

Orijinal Hali (Âşık Veysel’in Yazdığı Şiir)

Kaynak: karadenizekspres.com/asik-veysel-ve-adnan-menderes

Demokrasinin Budur Rejimi

Demokrasinin budur rejimi
Vatan milletindir kim kovar kimi
Sıkma savcıları kovma hâkimi
Şekavet yok adalet var bu yolda

Topkapı’da Kayseri’de Uşak’ta
Kimin hakkı vardır bu sefil halkta
Parmaklar oynuyor türlü nifakta
Selamet yok felaket var bu yolda

Radyo denilen milletin malı
Neşriyatlar tarafsızca olmalı
Hâkimiyet milletindir bilmeli
Esaret yok hep millet var bu yolda

Manasız mantıksız Vatan Cephesi
Vatan milletindir bu neyin nesi
Maksat Menderes’in seçim dalgası
Menderes yok memleket var bu yolda

Milletsiz bir devlet olmaz olamaz
Eğri bakan aradığını bulamaz
Hiçbir parti ebediyen kalamaz
Şikayet yok nihayet var bu yolda

Veysel söyler ama duyulmaz sesi
Doğru diyene diyorlar “asi”
Böyle değildi bu demokrasi
Tahkikat yok hürriyet var bu yolda

2. Modern Yorum (Yeniden Yazım – Günümüz İçin)

Başlık: Halkın Yolu

Demokrasi diyorsan milletin sesi
Korkutmayla kurulmaz halk meclisi
Savcıyı, hâkimi al elinden mi?
Hukuksuzluk değil, adalet var yolda

Bir zamanlar adlar okundu radyoda
Kim yoksa listede, suçlu o anda
Parmakla gösteren, vicdandan yana
Bölünme değil, birlik var bu yolda

Radyo halkındır, mikrofon özgür
Gerçek susmaz, sözle gelir ömür
Kime hizmet bu garip vatan gürültüsü?
Kişi değil, ilke var bu yolda

Cepheni kurmuşsun, vatan bahaneyle
Ayrıştırıyorsun milleti çare diye
Bu gidişin sonu hep aynı: hüsran
İktidar geçer, halk kalır bu yolda

Düşünen, soran “asi” sayılıyor
Veysel gibi olan hapse atılıyor
Ama türkü hâlâ meydan okuyor
Baskı değil, özgürlük var bu yolda

Bu yeniden yazımda, şiirin yapısına ve söyleyiş ritmine sadık kalınarak, bugünün toplumsal ve siyasal atmosferine ışık tutacak şekilde dönüştürülmüş bir biçim kullandım. Amaç, Âşık Veysel’in taşıdığı halk vicdanını günümüz diline, genç kuşağın anlayışına da hitap edecek şekilde aktarmaktır.